تفاوت روغن ترمز DOT3 و DOT4 و DOT5 در چیست ؟ ترمزها برای رانندگی ایمن بسیار مهم هستند، همه ما این را می دانیم. از تمام این سال‌ها، سیستم‌های ترمز شاهد پیشرفت‌هایی بوده‌اند و برخی از ویژگی‌های ایمنی اکنون در همه خودروها استاندارد شده‌اند.

از پمپاژ ترمز گرفته تا ABS ، ما مسیر طولانی را طی کرده ایم. اما سیستم های ترمز نیز نیاز به مراقبت دارند و غفلت از آنها برای مدت طولانی می تواند شما را در معرض خطر قرار دهد. برای بهبود درک شما، به شما می گوییم روغن ترمز چیست و چه تفاوتی بین روغن ترمز DOT3، DOT4 و DOT5 وجود دارد.

روغن ترمز­ها انواع مختلفی دارند اما روغن ترمز های موجود در بازار ایران بیشتر بر اساس استاندارد DOT  است که مخفف (Department of Transportation) است. این استاندارد توسط دپارتمان حمل و نقل امریکا مطرح شده است و عدد جلوی آن نشان دهنده میزان گرانروی آن است.

روغن ترمز چیست؟

قبل از پرداختن به مفاهیم روغن ترمز ، بدیهی است که باید درک اساسی از تفاوت روغن ترمز DOT3 و DOT4 و DOT5 داشته باشید. یک سیستم ترمز خودرو انرژی جنبشی را در زمان اندکی به گرما تبدیل می کند تا حرکت خودرو را کاهش دهد. در خودروهای امروزی، از روغن ترمز برای ایجاد فشاری استفاده می‌شود که لنت‌ها و روتورهای ترمز را وارد کار می‌کند.

روغن ترمز نوعی مایع هیدرولیک است که نیرو را از پدال ترمز به کالیپر ترمز منتقل می کند. سپس کالیپرهای ترمز به روتور سابیده می‌شوند تا حرکت را کاهش دهند. نیروی ترمز مستقیماً با نیرویی که راننده روی پدال یا اهرم ترمز وارد می کند، متناسب است.

برای داشتن عملکرد عالی ترمز و بازخورد، داشتن روغن ترمز صحیح بسیار مهم است. ندانستن تفاوت روغن ترمز DOT3 و DOT4 و DOT5 و در صورت انتخاب اشتباه روغن ترمز نادرست می تواند منجر به مسافت ترمز طولانی تر و حتی خرابی ترمز شود. در بدترین حالت، پدال می تواند بازی آزاد داشته باشد و با وجود فشار دادن پدال تا انتها، وسیله نقلیه متوقف نخواهد شد.

روغن های ترمز با درجه بندی DOT آنها نشان داده و طبقه بندی می شوند. DOT مخفف وزارت حمل و نقل است، آژانسی که رتبه بندی را تعریف می کند. رتبه بندی DOT را می توان با سه ویژگی ساده کرد – ماده شیمیایی، نقطه جوش و مهار رطوبت در طول زمان.

تفاوت بین روغن ترمز DOT4، DOT3 در چیست؟

برای درک بهتر تفاوت روغن ترمز DOT3 و DOT4 و DOT5 باید گفت که سه نوع روغن ترمز برای وسایل نقلیه عمومی ما در بازار موجود است. دامنه از نظر عملکرد به ترتیب صعودی افزایش می‌یابد، به این معنی که DOT3 ابتدایی‌ترین و DOT5 پیچیده‌تر با مواد غنی‌تر است. با این حال، DOT4 اکنون انتخاب عمومی در وسایل نقلیه معمولی ما است.

روغن ترمز DOT3 چیست، خصوصیات ، فواید و معایب آن چه می‌باشد؟

روغن ترمز DOT3 عمومی ترین مایع موجود در بازار است. روغن ترمز DOT3 معمولاً حدود 80 درصد گلیکول را شامل می شود و بقیه مواد را تشکیل می دهند. این محصولات دارای نوع رنگ مختلف هستند که روغن ترمز DOT3 عموماً زرد است. هیچ استاندارد مطمئنی برای روغن ترمز DOT3 یا هر روغن ترمز دیگری برای این موضوع وجود ندارد و نقاط جوش در برندهای مختلف متفاوت است.

به طور خلاصه، روغن ترمز DOT3 به ​​طور کلی دارای نقطه جوش خشک 205 درجه سانتیگراد و نقطه جوش مرطوب 140 درجه سانتیگراد است. نقطه جوش مرطوب زمانی در نظر گرفته می شود که سیال با گذشت زمان رطوبت به دست آورد. با این حال، DOT3 با توجه به زمان، نسبت به روغن ترمز DOT4 رطوبت کمتری به دست می آورد.

خصوصیات روغن ترمز DOT3

روغن ترمز DOT 3 جزو رایج ترین روغن ترمزها از این دسته بوده و در اکثر اتومبیل ها استفاده می شوند. از مزایای استفاده از این روغن ترمز میتوان به در دسترس بودن و ارزان بودن آن اشاره کرد.

از معایب این دسته روغن ترمز ها میتوان به توانایی فوق العاده آن در انحلال رنگ و توانایی زیاد آنها در جذب آب را نام برد.

در همین رابطه باید موارد زیر را درنظر گرفت:

1_ اگر ظرف روغن ترمز DOT 3 باز شود ،باید آن را در مدت کمتر از یک هفته مصرف نموده و از انبار کردن آن برای مدتی بیش از یک هفته باید پرهیز نمود.

2_ از آنجا که روغن ترمز DOT3 آب را جذب میکند ،هر گونه جذب رطوبت توسط آین روغن میتواند منجر به ایجاد خوردگی در اجزای سیستم ترمز گردد.

روغن ترمز DOT4 چیست، خصوصیات ، فواید و معایب آن چه می‌باشد؟

روغن ترمز DOT4 همانی است که اکنون در بیشتر خودروهای ما استفاده می شود. این پل شکاف بین DOT3 و DOT4 را با ارائه کیفیت هر دو سیال دیگر با هزینه ای قابل دسترس پر می کند. در مورد مواد استفاده شده، روغن ترمز DOT4 شامل حدود 50-65٪ پایه گلیکول اتر و حدود 20-40٪ از پایه بورات استر است.

تفاوت روغن ترمز DOT3 و DOT4 در این است که روغن ترمز DOT4 نقطه جوش بالاتری نسبت به DOT3 دارد، 230 درجه سانتیگراد برای خشک و 155 درجه سانتیگراد برای مرطوب. در مورد خواص، DOT4 سریعتر از DOT3 رطوبت را به دست می آورد، اما نقطه جوش بالایی در شرایط خشک و مرطوب دارد. از این رو، قدرت ترمز مطمئن تری را ارائه می دهد، اما نیاز به تعویض سریع روغن ترمز دارد.

خصوصیات روغن ترمز DOT4

روغن ترمز DOT4 روغن ترمزی است که برای برخی از خودروهای مدل بالا استفاده میشود.

فواید استفاده از روغن ترمز DOT4 عبارت است از :

1_ این نوع روغن ترمز تقریبا در اکثر مکانها در دسترس میباشد.

2_ توانایی جذب آب روغن ترمز DOT4 کمتر از روغن ترمز DOT3 می باشد.

3_ نقطه جوش روغن ترمز DOT4 از نقطه جوش روغن ترمز DOT3 بالاتر بوده و این ویژگی قابلیت این نوع روغن ترمز را برای استفاده در دما و گرمای زیاد افزایش میدهد.

معایب استفاده از روغن ترمز DOT4 عبارتند از :

1_ توانایی فوق العاده آنها در انحلال ،رنگ ،وجود نشتی های کوچک در اطراف سیلندر ترمز سبب رنگ رفتگی بدنه در اطراف نشتی شده و در نتیجه احتمال ایجاد زنگ زدگی در بدنه افزایش میدهد.

2- روغن ترمز DOT4 از روغن ترمز DOT3 گرانتر است .

3- به علت تمایل نصبی روغن ترمز DOT4 در جذب آب ،هرگونه رطوبت جذب شده ،توسط این نوع روغن ترمز سبب ترغیب خوردگی در سیستم ترمز میشود.

یک نوع روغن ترمز دیگری هم در بازار وجود دارد با نام Dot5 ، که تفاوت روغن ترمز DOT3 و DOT4 و DOT5 را به چالش می کشد. اين نوع روغن ترمز اصلا قابليت جذب رطوبت را ندارد و دماي جوش بسيار بالايی را دارد و بر پايه ی سيليكون ساخته شده و همچنين قابليت ادغام با انواع ديگر Dot4, Dot3 را ندارد.
اين نوع كه رنگش بنفش است براي اتومبيلهای معمولی اصلا توصيه نمي‌شود، زيرا همانطور كه گفته شد روغن ترمز بايد خاصيت جذب رطوبت داشته باشد تا مانع از بين رفتن سيستم شود. هرگز نباید از روغن Dot5 در خودروهای با سیستم ترمز ABS (ضد قفل) استفاده کرد. این روغن ترمز بیشتر برای استفاده در ماشین آلات نظامی طراحی و تولید شده است.

روغن ترمز DOT5 چیست ؟

تا اینجا به تفاوت روغن ترمز DOT3 و DOT4 پرداختیم ، روغن ترمز DOT5 در خودروهای درجه بالا استفاده می شود که بیشتر برای مقابله با شرایط با شدت بالا ساخته شده اند. DOT5 یک روغن ترمز کاملاً مصنوعی مبتنی بر سیلیکون است که با گذشت زمان هیچ رطوبتی ندارد. تراکم پذیری بیشتری نسبت به روغن ترمز DOT3 و DOT4 دارد.

همچنین نقطه جوش روغن ترمز DOT5 در حالت خشک 260 درجه سانتیگراد و در حالت مرطوب 180 درجه سانتیگراد است. به دلیل عدم وجود رطوبت، قابل اطمینان ترین روغن ترمز است و عملکرد ترمزگیری فوق العاده ای را با چرخه عمر جایگزین طولانی تر ارائه می دهد. با این حال، برخی از مارک‌ها در حال حاضر روغن‌های ترمز DOT4 کاملاً مصنوعی را ارائه می‌کنند که نقطه جوش بالاتری نسبت به DOT5 ارائه می‌دهند، از این رو این روغن‌ها برای استفاده در جاده ترجیح داده می‌شوند.

نوع دیگری از روغن ترمز با شاخص گرانروی DOT 5.1 وجود دارد که به طور ساده می­توان گفت از نوع DOT4 است که البته خصوصیات روغن ترمز DOT5 را دارد. بنابراین این روغن ترمز را می­توان به روغن های Dot4, Dot3 ترکیب کرد. در بعضی موارد از این روغن ترمز به عنوان روغن ترمز DOT4 پلاس و DOT4 سوپر نام­ می ­برند.

مخلوط شدن روغن ترمز آبی و زرد و سبز امکان دارد؟

حال با هم می پردازیم به خصوصیات روغن ترمزها تا ببینیم تفاوت روغن ترمز DOT3 و DOT4 و DOT5 در چه چیزی می باشد ، چه ویژگی هایی در هر یک از این روغن ترمزها است که باعث برتری بر دیگری یا علایق فرد انتخاب کننده می باشد.

یکی دیگر از تفاوت روغن ترمز DOT3 و DOT4 در این است که روغن ترمز DOT 3 با روغن ترمز DOT 4 سازگار است. با این حال، DOT 4 نقطه جوش بالاتری را ارائه می دهد . DOT 5.1 به دلیل نقطه جوش بالا در کاربردهای با کارایی بالا و سنگین استفاده می شود.

تفاوت بین روغن ترمز DOT4، DOT3 و DOT5 و انتخاب آن

OEM مخفف (Original Equipment Manufacture) یا تولید کننده‌ی اصلی تجهیزات روغن ترمز، پیشرفت های مختلفی را نشان داده اند و نوار رقابت بالاتر رفته است. از این رو هیچ فرمول کوتاه یا استانداردهای از پیش تعیین شده ای برای روغن ترمز وجود ندارد. اما در اینجا تفاوت های کلی وجود دارد که در بین هر سه روغن ترمز موجود مشاهده می شود.

روغن ترمز DOT3 گزینه عمومی است و با گذشت زمان رطوبت کمتری دارد. این بدان معناست که شما نیاز به تعویض روغن ترمز کمتری دارید. از سوی دیگر، روغن های ترمز DOT4 سریعتر از DOT3 حاوی رطوبت می شوند، بنابراین نیاز به تعویض زودتر دارد. با این حال، نقطه جوش بالای روغن ترمز DOT4 ترجیح داده می شود، زیرا رطوبت آن بر ترمز در دماهای پایین تأثیر نمی گذارد.

شایان ذکر است که همیشه باید به درجه روغن ترمز توصیه شده توسط OEM پایبند باشید. اگر دفترچه راهنمای مالک شما استفاده از DOT3 را پیشنهاد می کند، آن را با DOT4 یا بالعکس جایگزین نکنید. تغییر درجه می تواند به دلیل محتوای رطوبت به سیستم ترمز شما آسیب برساند یا خورده شود و عملکرد ترمز را مختل کند. علاوه بر این، هرگز DOT3 را با روغن ترمز DOT4 مخلوط نکنید زیرا واکنش های شیمیایی بین روغن ترمز می تواند منجر به خرابی ترمز شود.

نقطه جوش روغن ترمز

نقطه جوش روغن ترمز نشان دهنده دمایی است که در آن روغن ترمز تبخیر می شود. هرچه طبقه بندی DOT بالاتر باشد، نقطه جوش بالاتر است، بنابراین سیال در برابر حرارت بهتر مقاومت می کند. به همین دلیل است که مسابقات اتومبیلرانی از روغن ترمز DOT 4 استفاده می کنند نه DOT ​​3.

رطوبت چگونه بر عملکرد ترمز تأثیر می گذارد؟

روغن ترمزها اغلب مایعات تراکم ناپذیر نیز نامیده می شوند. این ویژگی اصلی است که وظیفه انتقال نیرو از پدال به کالیپرهای ترمز را بر عهده دارد. اگر مایع تراکم پذیر باشد، نیرو به همان مقدار مورد نیاز به کالیپرهای ترمز نمی رسد و در نتیجه بر عملکرد ترمز تأثیر می گذارد. همه ما می دانیم که رطوبت قابل تراکم است و می تواند تحت فشار به گاز تبدیل شود و مشکلات از اینجا شروع می شود.

اگر رطوبت با روغن ترمز مخلوط شود، خاصیت تراکم ناپذیری آن را تحت تأثیر قرار می دهد و تحت فشار، رطوبت تبدیل به گاز و فشرده می شود و در نهایت نیروی ترمز را کاهش می دهد. وجود رطوبت فراوان حتی می تواند سیستم ترمز را با بازی آزاد زیاد روی پدال ترمز اضافی کند. از این رو، همیشه توصیه می شود که روغن ترمز را به طور منظم تعویض کنید و همیشه درب مخزن مایع را ببندید.

خدمات و نگهداری

اگر فقط به تفاوت بین روغن ترمز DOT4، DOT3 و DOT5 بپردازیم اما از شرایط نگهداری ساده گذر کنیم بی انصافی است . روغن های ترمز گلیکول اتر (DOT 3، 4 و 5.1) رطوبت سنجی (جذب آب) هستند، به این معنی که در سطوح رطوبت معمولی، رطوبت را از جو جذب می کنند.

سیالات غیر رطوبت سنجی (مانند سیلیکون/DOT 5 و فرمولاسیون بر پایه روغن معدنی)، آبگریز هستند و می توانند نقطه جوش قابل قبولی را در طول عمر مفید سیال حفظ کنند. در حالت ایده آل، مایع سیلیکونی باید فقط برای پر کردن سیستم های غیر ABS که قبلاً با مایع مبتنی بر گلیکول پر نشده اند استفاده شود.

هر سیستمی که از مایع مبتنی بر گلیکول استفاده کرده باشد (DOT 3/4/5.1) حاوی رطوبت خواهد بود. مایع گلیکول رطوبت را در سراسر سیستم پخش می کند و حاوی بازدارنده های خوردگی است. مایع سیلیکونی اجازه نمی دهد رطوبت وارد سیستم شود، اما هیچ چیزی را که از قبل وجود دارد، پخش نمی کند.

سیستمی که از حالت خشک با مایع سیلیکونی پر شده باشد، نیازی به تعویض مایع در فواصل زمانی ندارد، فقط زمانی که سیستم برای تعمیر یا تجدید قطعه دچار اختلال شده باشد. نیروهای مسلح ایالات متحده از دهه 1990 روغن ترمز سیلیکونی را استاندارد کرده اند. مایع سیلیکونی به طور گسترده در آب و هوای سرد، به ویژه در روسیه و فنلاند استفاده می شود.

تفاوت روغن ترمز DOT3 و DOT4 و DOT5 در روغن های ترمز با درجه بندی های مختلف DOT همیشه نمی توانند مخلوط شوند. DOT 5 نباید با هیچ یک از موارد دیگر مخلوط شود زیرا مخلوط گلیکول با مایع سیلیکون ممکن است به دلیل رطوبت به دام افتاده باعث خوردگی شود. DOT 2 نباید با هیچ یک از موارد دیگر مخلوط شود. DOT 3، DOT 4 و DOT 5.1 همگی بر پایه استرهای گلیکول هستند و می توانند مخلوط شوند، اگرچه ترجیح داده می شود که مایعات موجود را به طور کامل با مایعات تازه جایگزین کنید تا عملکرد مشخص شده را بدست آورید.

نکته : روغن ترمز سمی است و می تواند به سطوح رنگ شده آسیب برساند.

سوالات متداول درباره تفاوت روغن ترمز DOT3 و DOT4 و DOT5

Q1. آیا می توانم از DOT4 به جای DOT3 استفاده کنم؟

پاسخ : خیر، همیشه توصیه می شود از درجه ای که توسط OEM پیشنهاد شده است استفاده کنید. تغییر درجه می تواند باعث کاهش عملکرد ترمز و همچنین خوردگی سیستم ترمز شود.

Q2. هر چند وقت یک بار روغن ترمز DOT4 را تعویض کنیم؟

پاسخ : روغن ترمز DOT4 در مقایسه با روغن ترمز DOT3 نیاز به تعویض زودتر دارد. با این حال، هر برندی جدول زمانی تعویض متفاوتی را پیشنهاد می‌کند، از این رو توصیه می‌شود دفترچه راهنمای خودروی خود را بررسی کنید.

Q3. آیا می توانید DOT4 را در روغن ترمز DOT3 قرار دهید؟

پاسخ : خیر، مخلوط کردن DOT4 در روغن ترمز DOT3 می تواند برای سیستم ترمز شما مضر باشد. خواص و مواد هر دو مایع متفاوت است و واکنش شیمیایی بین این دو می تواند بر سیستم ترمز تأثیر بگذارد و حتی منجر به خرابی سیستم شود.

Q4. آیا می توانم از DOT5 به جای DOT4 استفاده کنم؟

پاسخ : خیر، همیشه توصیه می شود از درجه ای که توسط OEM پیشنهاد شده است استفاده کنید. تغییر درجه می تواند باعث کاهش عملکرد ترمز و همچنین خوردگی سیستم ترمز شود.